Domyśl się, jeśli potrafisz

"Że też on się nie domyśli, że robi coś złego!" - obgaduje swojego chłopaka oburzona dziewczyna. Jej przyjaciółka potakuje. Po powrocie do domu dziewczyna albo udaje przed chłopakiem, że wszystko jest w porządku, albo stroi fochy. On nadal się nie domyśla. Mimo że powinien.

Dlaczego? Bo to takie rzeczy się wie! Nie wiadomo skąd, ale się wie. Sposobu na czytanie w myślach jak dotąd nie wynaleziono, ale niech się domyśli. Samo słowo "powinien" w tym momencie jest używane tak, jak słowo "musi". Bo podświadomie nieśmiała dziewczyna tak uważa, choć konwencjonalny zwrot brzmi łagodniej.

Dlaczego chłopak musi się domyślić, co powinien zrobić? Bo jego dziewczyna nie chce mu się narzucać, bo oczekuje samodzielności. Cóż za piękna wymówka zamiast "Boję się go skrytykować szczerze" lub "Jestem zbyt nieśmiała, żeby mu powiedzieć o swoich potrzebach"! Lepiej obgadać to z koleżanką lub dusić w sobie, potęgując frustrację.

Czy takie podejście może wynikać z lęku o związek? Owszem. Tylko że związek dwojga ludzi nie polega na tym, że liczy się tylko jedna strona i jej potrzeby. Ani na tym, żeby za wszelką cenę unikać kłótni. Frustracja nie znika, tylko kumuluje się. Człowiek kiedyś ją wyładuje - kwestia tylko, w którym momencie i czy na właściwej osobie.

Przyczyny mogą też być głębsze. Chodzi nie tylko o wychowanie, lecz także kulturę. Według badań Edwarda Halla polskiej kulturze jest bliżej do tzw. wysokiego kontekstu - gesty, ubiór, okoliczności są ważniejsze od użytych słów. Daleko nam, co prawda, do kultur Dalekiego Wschodu, gdzie odmowa jest traktowana jak obraza majestatu. Ale jednocześnie sporo nam brakuje do konkretnych i szczerych Niemców. Zwalnianie pracownika jednym zdaniem jest normalne u zachodnich sąsiadów, ale Polak uznałby takiego pracodawcę za osobę bezduszną.

Jednak od 20 lat polska kultura się zmienia w kierunku trendów zachodnich. Szczere komunikowanie potrzeb przestaje być zbrodnią przeciwko ludzkości. Rozmowa o swoich oczekiwaniach staje się wyrazem asertywności, a nie egoizmu. Ale mimo to sporo dziewczyn nadal czeka, że przybędzie do nich książę na białych koniu, który potrafi czytać im w myślach. Tymczasem nie tylko słowo "powinien" nie oznacza "musi", lecz także samo "powinien" można zakwestionować. Uzasadnienie "bo boję się powiedzieć mu to sama" nie jest mocnym argumentem.