Licencja na obrażanie

O hejcie pisze się sporo, ale część osób ma kontrargument: "przecież mam prawo do własnej opinii!", zupełnie jakby wyrażanie swoich myśli zakładało obrażanie innych. Bo chodzi nie tylko o to, CO mówimy, ale JAK.

Dlatego poniżej zebrałam kilka podstawowych zasad konstruktywnej krytyki:

1. Jeśli chcesz skomentować post, odpowiadaj na zadane pytanie. Niby proste. To dlaczego mnóstwo osób tego nie robi? Jeśli ktoś się pyta, jakich argumentów użyć, żeby dostać podwyżkę, to nie strasz go historią kolegi, który po analogicznej prośbie został zwolniony. Bo ta osoba nie zastanawia się, czy ma prosić, czy nie. Ona już podjęła decyzję bez konsultacji z Tobą. Dlatego warto przeczytać pytanie 2 razy. Pod warunkiem oczywiście, że to wystarczy, żeby je zrozumieć. I nie mów, że dana osoba "musi się liczyć z krytyką", nawet gdy o to nie prosi. Czytania ze zrozumieniem wymaga się nie tylko na maturze.

2. Oceniaj argumenty, pracę, a nie osobę. Zaskakujące jest to, jakie wnioski można wyciągnąć z jednego, krótkiego komentarza. Jedna osoba napisała mi, że jestem niedojrzała po tym, jak skrytykowałam pewien film. Zupełnie, jakbym przedstawiła historię mojego życia pisząc, że gra aktorska mnie nie przekonała, a film nie pobudził do refleksji.

A już całkiem mnie bawi ocenianie charakteru aktora na podstawie granych przez niego ról. Lena Headey w "Grze o tron" gra femme fatale i czasem słyszy od fanów serialu, że jest suką. Oczywiście Ci ludzie nie znają jej prywatnie, ale najwyraźniej nie wiedzą, że zawód aktorki polega na udawaniu. Aktorka na szczęście wychodzi z założenia, że Jej wychodzi to nieźle, skoro tyle osób się myli. Ale nawet jeśli kreacja jest nieudana, to należy oceniać jedynie efekty pracy aktora. Rola Rose w filmie "Gwiezdne Wojny: Ostatni Jedi" była powszechnie krytykowana. Złożyło się na nią niewątpliwie kilka czynników: poprowadzenie przez reżysera, scenariusz(!) i sama gra aktorska. Ale jak się do pracy aktorki imają komentarze na temat koloru jej skóry? Czy gdyby była biała, zagrałaby lepiej? O tym nie pomyśleli hejterzy, przez których Kelly Mary Tran usunęła swoje zdjęcia na Instagramie.

3. Gdy krytykujesz kogoś w silnych emocjach, to przyjrzyj się temu, jak formułujesz swoje zarzuty. Tu można popełnić dwa grzechy:

- generalizacja „Bo ty zawsze/nigdy...”. Jeżeli dane zachowanie występuje często, to bądź precyzyjny. „Po raz piąty w tym miesiącu przychodzisz spóźniona”,

- wyolbrzymienie przy wyciąganiu przy pochopnych wniosków. „Nie chcesz znać swoich rodziców” do dziecka, które odwołało przyjazd na weekend. „Lekceważysz sobie pracę” do podwładnego, który przez pomyłkę przekopiował zły fragment do raportu. Wbrew pozorom – to nie to samo.

4. Operuj konkretami. "Ta grafika jest brzydka" to żadna informacja dla pracownika w odróżnieniu od "Przesuń napis na lewo, pomniejsz kwadrat o połowę i rozjaśnij tło". Postaw się w roli osoby, która ma coś poprawić i nie jest telepatą. Konstruktywna krytyka zasadza się na tym, że wnosi coś nowego i pozwala rozwiązać problem.

5. I oto jedno z najważniejszych zaleceń: uzasadnij. Powiedziałaś, że ktoś jest nieprofesjonalny, ale dlaczego? Co zrobił lub czego nie zrobił, że wyrobiłeś sobie taką opinię? Bazuj na konkretnych zdarzeniach bez generalizowania.

6. W długofalowej perspektywie ciągłe doszukiwanie się błędów nie sprawi, że dana osoba zacznie robić coś lepiej. Jeśli Twoje podsumowania cudzych postępów sprowadzają się do listy pomyłek, to znajdź chociaż jeden element, który Ci się spodobał. Bardzo łatwo strywializować cudze uwagi słowami „Jej nic się podoba” i w ten sposób przestać się rozwijać.

7. Przede wszystkim zastanów się, czemu Twoja krytyka ma służyć. Chcesz, żeby Twój podwładny pracował lepiej? Powiedz mu, co konkretnie ma poprawić. Nie życzysz sobie, żeby druga osoba odzywała się do Ciebie po chamsku? Powiedz jej, jakie uczucia to w Tobie wywołuje. Zastanów się też, czy dana osoba może zmienić to, co jej zarzucasz. Krytyka spod znaku „trzeba było to zrobić 2 lata temu” nie zmieni wydarzeń sprzed dwóch lat.

Nigdy nie zastanawiałeś się nad celem i formą krytyki? To nie znaczy, że ona niczemu nie służy. Cudze błędy bywają balsamem na własne kompleksy. Ale ten balsam szybko się wchłania, działa krótko i trzeba go wcierać non-stop.